Bệnh não Wernicke là gì? Những điều cần biết về bệnh não Wernicke

Bệnh não Wernicke là một bệnh lý thần kinh cấp tính được đặc trưng bởi bộ ba triệu chứng lâm sàng gồm liệt vận nhãn, thất điều và lú lẫn. Nguyên nhân là do thiếu thiamine (vitamin B1), chủ yếu ảnh hưởng đến hệ thần kinh ngoại biên và trung ương. Bệnh này cần được phân biệt với hội chứng Korsakoff, một rối loạn tâm thần kinh liên quan đến ảo giác trí nhớ và mất trí nhớ (bao gồm trí nhớ cũ và khả năng ghi nhớ cái mới).

Tìm hiểu chung

Bệnh não Wernicke là gì?

Hội chứng Wernicke-Korsakoff là biến chứng thần kinh được biết đến nhiều nhất do thiếu thiamine (vitamin B1). Thuật ngữ này đề cập đến hai hội chứng khác nhau, mỗi hội chứng đại diện cho một giai đoạn khác nhau của bệnh. Bệnh não Wernicke là một hội chứng cấp tính cần điều trị khẩn cấp để ngăn ngừa tử vong và bệnh lý thần kinh. Hội chứng Korsakoff đề cập đến một tình trạng thần kinh mạn tính thường xảy ra do hậu quả của bệnh Wernicke.

Năm 1881, Carl Wernicke đã mô tả một bệnh não cấp tính đặc trưng bởi rối loạn tâm thần, liệt vận nhãn, thất điều và xuất huyết dạng chấm quanh não thất ba, não thất tư và cống não. Vài năm sau, bác sĩ tâm thần người Nga Sergei Korsakoff đã mô tả một hội chứng mất trí nhớ mạn tính, trong đó trí nhớ bị suy giảm nghiêm trọng so với các lĩnh vực nhận thức khác.

Mặc dù cả hai quan sát đều được mô tả trong bối cảnh chứng nghiện rượu mạn tính, cả Wernicke và Korsakoff ban đầu đều không nhận ra mối quan hệ giữa các chứng rối loạn này, mãi đến về sau mới được các nhà nghiên cứu khác đánh giá cao.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh não Wernicke

Bệnh não Wernicke có thể khiến người bệnh gặp nhiều triệu chứng khác nhau, chẳng hạn như:

• Lú lẫn;
• Hạ thân nhiệt;
• Huyết áp thấp;
• Thiếu sự phối hợp vận động (thất điều);
• Mất phương hướng;
• Chuyển động mắt nhanh chóng, không tự chủ;
• Nhìn đôi;
• Sụp mi mắt;
• Liệt vận nhãn;
• Mệt mỏi;
• Thiếu chú ý;
• Buồn ngủ;
• Thờ ơ;
• Dáng đi chậm chạp, không vững;
• Không thể đi lại hoặc đứng mà không có sự trợ giúp.

Bệnh cũng có thể dẫn đến hôn mê.

Lú lẫn có thể là triệu chứng của bệnh não Wernicke

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu người thân của bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh não Wernicke, bạn nên đưa họ đến trung tâm y tế ngay lập tức. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh não Wernicke có thể gây tử vong.

Điều trị sớm cũng có thể giúp ngăn ngừa bệnh não Wernicke tiến triển thành hội chứng Korsakoff.

Người bệnh nên nói chuyện với bác sĩ nếu họ có bất kỳ triệu chứng thiếu thiamine giai đoạn đầu. Điều này có thể giúp ngăn ngừa xuất hiện bệnh não Wernicke.

Các triệu chứng ban đầu của tình trạng thiếu thiamine bao gồm:

• Sụt cân;
• Chán ăn;
• Lú lẫn;
• Mất trí nhớ ngắn hạn;
• Yếu cơ;
• Khó chịu;
• Vấn đề về tim.

Nguyên nhân

Nguyên nhân dẫn đến bệnh não Wernicke

Thiamine có liên quan đặc trưng đến chứng rối loạn sử dụng rượu nghiêm trọng. Mặc dù bệnh não Wernicke chủ yếu ảnh hưởng đến những người bị thiếu thiamine do nghiện rượu mạn tính, nhưng có nhiều nguyên nhân khác bao gồm suy dinh dưỡng nặng, nôn nghén nặng, dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch kéo dài, bệnh ác tính, hội chứng suy giảm miễn dịch, bệnh gan, cường giáp và chứng chán ăn tâm thần nghiêm trọng.

Uống rượu mạn tính có thể gây ra tình trạng thiếu thiamine do khả năng hấp thu thiamine từ ruột bị suy giảm, có thể do di truyền, chế độ ăn uống không đầy đủ, giảm dự trữ thiamine trong gan và các thiếu hụt dinh dưỡng khác.

Một sự kiện thường gặp khiến thúc đẩy người bệnh tiến triển đến bệnh não Wernicke là nhiễm trùng cấp tính. Các yếu tố kích hoạt khác bao gồm nhập carbohydrate hoặc glucose kéo dài trong khi thiếu hụt thiamine. Nói chung, những người bệnh khi nhập glucose vào cũng nên dùng thiamine cùng lúc.

Suy dinh dưỡng nặng là một trong những nguyên nhân gây bệnh não Wernicke

Nguy cơ

Những ai có nguy cơ mắc phải bệnh não Wernicke?

Tỷ lệ mắc bệnh não Wernicke dao động từ 1% đến 3%. Tỷ lệ mắc bệnh não Wernicke được cho là cao hơn ở các nước đang phát triển do thiếu vitamin và suy dinh dưỡng. Tỷ lệ nữ/nam mắc bệnh não Wernicke là 1:1.7 và không có nghiên cứu nào cho thấy chủng tộc cụ thể nào dễ mắc bệnh não Wernicke hơn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh não Wernicke

Bệnh não Wernicke thường liên quan nhất đến chứng nghiện rượu mạn tính nhưng có thể bị thúc đẩy bởi bất kỳ trạng thái nào mà việc tiêu thụ hoặc hấp thu thiamine bị giảm (ví dụ: Chán ăn, kém hấp thu hoặc phẫu thuật đường tiêu hóa, đói, nôn nghén, cho ăn qua đường tĩnh mạch mà không bổ sung vitamin, hoặc các khối u ác tính ở dạ dày).

Có thể có khuynh hướng di truyền cho sự hình thành bệnh não Wernicke.

Phương Pháp Chẩn Đoán & Điều Trị

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm bệnh não Wernicke

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và sức khoẻ của bạn nói chung, đồng thời tiến hành thăm khám.

Bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm, chẳng hạn như:

• Xét nghiệm máu;
• Xét nghiệm nước tiểu;
• Chụp CT scan;
• Chụp MRI.

Những người mắc bệnh não Wernicke không phải lúc nào cũng có các triệu chứng giống nhau nên khó chẩn đoán. Đôi khi, nó có thể bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, chẳng hạn như hội chứng cai rượu hoặc bệnh gan nặng.

Điều trị bệnh não Wernicke

Bác sĩ điều trị bệnh não Wernicke bằng cách tiêm thiamine vào tĩnh mạch của người bệnh.

Một người mắc bệnh não Wernicke có thể cần tiêm thiamine hàng ngày trong vài tháng. Những mũi tiêm này có thể giúp cải thiện những thay đổi về trạng thái tinh thần, phối hợp vận động và các vấn đề về thị lực.

Người bệnh đang hồi phục sau bệnh não Wernicke nên tránh uống rượu. Họ cũng nên có một chế độ ăn uống bổ dưỡng và cân bằng.

Nếu người bệnh xuất hiện các vấn đề về khả năng vận động do bệnh não Wernicke, họ có thể cần phải tập vật lý trị liệu. Tuy nhiên, một số vấn đề về rối loạn dáng đi có thể tồn tại vĩnh viễn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chúng và khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh.

Thiamine (vitamin B1) tiêm tĩnh mạch giúp điều trị bệnh não Wernicke

Chế Độ Sinh Hoạt & Phòng Ngừa

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh não Wernicke

Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng cho người bệnh Wernicke cần tập trung vào việc cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số gợi ý:

Chế độ sinh hoạt:

• Hạn chế cồn (rượu, bia): Rất quan trọng để hạn chế hoặc ngừng tiêu thụ cồn. Cồn có thể gây hại cho hệ thần kinh và ảnh hưởng đến quá trình điều trị và phục hồi.
• Tái khám định kỳ: Tuân thủ lịch kiểm tra y tế định kỳ và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ. Điều này giúp theo dõi tiến triển của bệnh và đảm bảo việc điều trị và quản lý phù hợp.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung vitamin B1 (thiamine): Bệnh Wernicke thường liên quan đến thiếu hụt vitamin B1. Hãy đảm bảo rằng bạn cung cấp đủ vitamin B1 trong chế độ ăn hàng ngày. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin B1 bao gồm hạt, lúa mạch, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, cá, thịt gia cầm và trái cây.
• Ăn đa dạng và cân bằng: Hãy ăn một chế độ ăn đa dạng và cân bằng, bao gồm nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu chất xơ và nguồn protein chất lượng như thịt gà, cá, đậu, hạt và các sản phẩm từ sữa. Điều này giúp đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.

Lưu ý rằng đây chỉ là những gợi ý tổng quát. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để nhận được lời khuyên cá nhân hóa và phù hợp với trường hợp của bạn.

Phòng ngừa bệnh não Wernicke

Nguy cơ mắc bệnh não Wernicke có thể được giảm bớt bằng cách giảm hoặc ngừng tiêu thụ rượu quá mức, duy trì chế độ ăn uống cân bằng và bổ sung đầy đủ vitamin trong những trường hợp đã được biết trước (ví dụ: Cho ăn qua đường tĩnh mạch, phẫu thuật đường tiêu hoá).

Bổ sung thiamine đầy đủ trong chế độ ăn uống để phòng ngừa bệnh não Wernicke

Các câu hỏi thường gặp về bệnh não Wernicke

Bệnh não Wernicke và hội chứng Korsakoff có liên quan như thế nào?

Nếu không được điều trị, bệnh não Wernicke sẽ phát triển thành hội chứng Korsakoff. Thông thường, những người mắc bệnh não Wernicke có ba triệu chứng chính:

• Lú lẫn;
• Không có khả năng phối hợp các động tác (thất điều);
• Thay đổi thị giác và các vấn đề về mắt khác.

Ngoài ra, người bệnh có thể bị mất cơ.

Khi những triệu chứng này diễn ra lâu dài, chúng sẽ gây tổn thương não và tế bào thần kinh mạn tính. Điều này gây mất trí nhớ nghiêm trọng và không có khả năng hình thành ký ức mới, dẫn đến hội chứng Korsakoff.

Theo thời gian, hội chứng Wernicke-Korsakoff trở nên trầm trọng hơn và có thể đe dọa tính mạng. Điều trị khẩn cấp bằng thiamine là cần thiết. Nó có thể làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn đối với trí nhớ và các chức năng khác của não.

Tiên lượng của bệnh não Wernicke là gì?

Bệnh não Wernicke là một rối loạn đe dọa tính mạng nghiêm trọng với tình trạng khiếm khuyết nặng nề. Mặc dù thiamine có thể giúp cải thiện một phần nhưng những khiếm khuyết về tâm thần kinh vẫn tồn tại trong nhiều trường hợp.

Trạng thái lú lẫn thường được cải thiện khi tiêm thiamine qua đường tĩnh mạch do tình trạng suy giảm khả năng học tập và trí nhớ chỉ cải thiện một phần. Một số ít người bệnh không có bất kỳ cải thiện nào và có thể diễn tiến thành hội chứng Korsakoff, thường phải nhập viện. Rất ít cá nhân hồi phục vào thời điểm này.

Biến chứng của bệnh não Wernicke là gì?

Bệnh não Wernicke có thể gây ra một số biến chứng như:

• Tổn thương thần kinh;
• Thất điều;
• Hội chứng Korsakoff;
• Liệt vận nhãn;
• Suy tim;
• Nhiễm axit lactic.

Có tình trạng bệnh lý nào tương tự với bệnh não Wernicke không?

Có một số bệnh lý có triệu chứng tương tự bệnh não Wernick và có thể bị nhầm lẫn, cần được chẩn đoán phân biệt bao gồm:

• Bệnh não gan;
• Đột quỵ;
• Hội chứng cai rượu;
• Sảng rượu;
• Tình trạng thiếu oxy mạn tính;
• Não úng thủy áp lực bình thường (Normal pressure hydrocephalus).

Bệnh não Wernicke có thể chữa khỏi không?

Một số triệu chứng của bệnh não Wernicke như các vấn đề về cơ và thị lực có thể hồi phục khi điều trị bằng thiamine kịp thời, các triệu chứng khác có thể phản ứng chậm hơn hoặc có thể không hồi phục hoàn toàn.