Bệnh Brucella: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Bệnh Brucella là tình trạng nhiễm khuẩn có nguyên nhân từ vi khuẩn Brucella. Bệnh lý này thường do người bệnh ăn hoặc uống sữa và các sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng hoặc tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh. Triệu chứng của bệnh có thể kéo dài và được điều trị bằng kháng sinh.

Tìm hiểu chung

Bệnh Brucella là gì?

Bệnh Brucella là một căn bệnh được biết đến từ lâu với nhiều tên gọi khác nhau như sốt Địa Trung Hải, sốt Malta,... Con người là vật chủ tình cờ của vi khuẩn Brucella, tuy nhiên bệnh Brucella hiện nay vẫn là mối lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới và là bệnh nhiễm trùng từ động vật phổ biến nhất.

Hơn 500.000 ca nhiễm khuẩn Brucella mỗi năm trên toàn thế giới. Sự phân bố của bệnh lý này bị hạn chế do các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng và quản lý chất lượng động vật hiệu quả. Nhìn chung, tần suất mắc bệnh Brucella cao hơn ở các nước nông nghiệp và ở những nơi xử lý các sản phẩm động vật và sản phẩm từ sữa chưa được đảm bảo.

Gánh nặng bệnh tật nặng nề nhất nằm ở các nước thuộc lưu vực Địa Trung Hải và Bán đảo Ả Rập, đồng thời bệnh này cũng phổ biến ở Ấn Độ, Mexico, Trung và Mỹ. Một số khu vực mới của bệnh Brucella được ghi nhận là các khu vực như Trung và Tây Nam Á.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Brucella

Bệnh Brucella có thời gian ủ bệnh từ 2 - 4 tuần hoặc lâu hơn sau khi người bệnh tiếp xúc với vi khuẩn. Các triệu chứng có thể tương tự như bệnh cúm, bao gồm:

• Sốt;
• Ớn lạnh;
• Vã mồ hôi;
• Đau âm ỉ các khớp, đặc biệt là ở hông, gối hoặc thắt lưng;
• Giảm cân không rõ nguyên nhân;
• Đau đầu;
• Đau thượng vị;
• Chán ăn hoặc ăn không ngon miệng;
• Mệt mỏi;
• Đuối sức;
• Hạch bạch huyết sưng và đau.

Đau đầu là một trong những triệu chứng của bệnh

Biến chứng của bệnh Brucella

Vi khuẩn Brucella xâm nhập vào cơ thể qua miệng, mũi, mắt hoặc vết thương trên da. Từ đó, nó di chuyển vào các hạch bạch huyết hoặc các mô và nhân lên từ từ. Nó có thể lây nhiễm sang hầu hết mọi bộ phận trên cơ thể bạn, bao gồm tim, gan, não và xương, gây các biến chứng như:

• Gan lách to;
• Viêm nội tâm mạc;
• Viêm khớp nhiễm khuẩn;
• Viêm cột sống nhiễm khuẩn;
• Viêm khớp cùng chậu;
• Viêm tinh hoàn;
• Viêm màng não, viêm não.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh Brucella có thể khó xác định, đặc biệt là ở giai đoạn đầu, khi bệnh thường giống với bệnh cúm. Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn sốt cao liên tục, sốt dai dẳng, đau hoặc yếu cơ bất thường, sưng đau hạch bạch huyết và có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào đối với bệnh.

Nguyên nhân

Nguyên nhân dẫn đến bệnh Brucella

Brucella là một chi vi khuẩn Gram âm, chúng sống trong cơ quan sinh sản của động vật kí chủ, gây sẩy thai và vô sinh. Chúng được thải ra môi trường với số lượng lớn thông qua nước tiểu, sữa, dịch nhau thai và các chất dịch khác của động vật. Mười hai loài đã được xác định, được đặt tên chủ yếu theo nguồn gốc động vật hoặc đặc điểm lây nhiễm. Trong số đó, 4 loài sau có khả năng gây bệnh ở người ở mức độ từ trung bình đến nặng:

• Brucella melitensis: Từ cừu, có khả năng gây bệnh cao nhất;
• Brucella suis: Từ lợn, có khả năng gây bệnh cao;
• Brucella abortus: Từ gia súc khác, khả năng gây bệnh trung bình;
• Brucella canis: Từ chó, có khả năng gây bệnh trung bình.

Bệnh Brucella lây truyền qua tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh hoặc các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng. Bạn có thể mắc bệnh brucella qua những con đường như sau:

• Uống sữa thô hoặc ăn pho mát, kem hoặc các sản phẩm sữa khác chưa tiệt trùng. Động vật bị nhiễm bệnh tạo ra sữa bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, phương pháp thanh trùng sẽ tiêu diệt vi khuẩn này nên bạn có thể uống sữa từ cừu, dê, bò một cách an toàn ngay cả khi chúng mắc bệnh Brucella.
• Tiếp xúc với thịt hoặc dịch tiết của động vật bị nhiễm bệnh. Brucella có thể xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương trên da hoặc qua mắt, mũi, miệng.
• Hít phải Brucella từ không khí, thường là từ thịt hoặc máu của động vật bị nhiễm bệnh. Đây là một rủi ro đối với người làm việc với Brucella trong phòng thí nghiệm hoặc làm việc ở trang trại, lò mổ hoặc nhà máy đóng gói thịt.
• Mặc dù khả năng lây truyền từ người sang người rất khó xảy ra nhưng vẫn có những trường hợp lây truyền Brucella rất hiếm.
• Lây truyền từ mẹ sang con hoặc qua việc cho con bú.
• Thông qua quan hệ tình dục.

Uống sữa thô có thể nhiễm khuẩn Brucella

Nguy cơ

Những ai có nguy cơ mắc phải bệnh Brucella?

Bệnh Brucella có mặt ở hầu hết các nước trên thế giới. Một số đối tượng có nguy cơ nhiễm khuẩn Brucella cao hơn là:

• Bác sĩ thú y;
• Nông dân làm việc tại nông trại;
• Người bán thịt, làm việc trong lò mổ hoặc xử lý thịt sống;
• Thợ săn;
• Nghiên cứu viên làm việc trong phòng thí nghiệm về vi khuẩn Brucella;
• Dân cư tại các nước có tần suất mắc bệnh cao như các nước Nam Âu, Đông Âu, châu Á, châu Phi, vùng Ca-ri-bê, Nam và Trung Mỹ, Trung Đông.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh Brucella?

• Ăn thịt chưa nấu chín hoặc các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng;
• Quan hệ tình dục không an toàn;
• Không trang bị bảo hộ đầy đủ khi làm việc trong môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao;
• Thường xuyên tiếp xúc với thịt và dịch tiết của động vật có nguy cơ mắc bệnh.

Phương Pháp Chẩn Đoán & Điều Trị

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm bệnh Brucella

Các bác sĩ thường chẩn đoán xác định bệnh Brucella bằng cách xét nghiệm máu hoặc dịch não tủy để tìm vi khuẩn Brucella hoặc xét nghiệm máu để tìm kháng thể của vi khuẩn. Để giúp phát hiện các biến chứng của bệnh brucellosis, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm bổ sung, bao gồm:

• Chụp X-quang: Phát hiện các bất thường trong xương và khớp.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI): Những xét nghiệm hình ảnh này giúp xác định tình trạng viêm hoặc áp xe trong não hoặc các mô khác.
• Chọc dịch não tủy và nuôi cấy: Tìm nguyên nhân của các bệnh nhiễm trùng như viêm màng não và viêm não.
• Siêu âm tim: Quan sát cấu trúc và chức năng của tim nhằm kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc tổn thương ở tim.

Siêu âm tim

Điều trị bệnh Brucella

Bác sĩ sẽ đưa ra chiến lược điều trị bệnh Brucella bằng sự kết hợp của ít nhất hai loại kháng sinh. Người bệnh cần tuân thủ việc sử dụng thuốc trong ít nhất sáu đến tám tuần. Tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh, bác sĩ có thể kết hợp các phương pháp điều trị khác như dẫn lưu vùng bị nhiễm trùng hoặc xử lý các biến chứng.

Các loại thuốc kháng sinh kê toa để điều trị bệnh Brucella bao gồm:

• Streptomycin hoặc gentamicin;
• Rifampin;
• Doxycycline;
• Trimethoprim/sulfamethoxazole (TMP/SMX);
• Ciprofloxacin.

Chế Độ Sinh Hoạt & Phòng Ngừa

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của bệnh Brucella

Chế độ sinh hoạt:

Người bệnh cần tuân thủ một số biện pháp dưới đây trong thời gian mắc bệnh:

• Nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đủ giấc để cải thiện sức khỏe tổng thể;
• Uống thuốc đúng liều lượng và đủ thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ;
• Vệ sinh môi trường sống, tránh xa nguồn lây nhiễm bệnh;
• Ăn chín, uống sôi;
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng;
• Các dịch tiết, máu, chất thải của người bệnh cần được vứt đúng nơi quy định.

Nấu chín kỹ thịt gia súc

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng góp phần hỗ trợ cải thiện sức khỏe trên người bệnh Brucella, bạn có thể tham khảo:

• Các thực phẩm giàu kẽm: Giúp các tế bào miễn dịch hoạt động tối ưu. Các loại hải sản có vỏ như sò, hàu, tôm, cá, thịt, trứng,... là những loại thức ăn giàu kẽm.
• Các thực phẩm giàu vitamin A, C, E: Giúp chống viêm, chống oxy hóa, bảo vệ niêm mạc. Bạn nên thêm rau xanh, súp lơ, các loại quả mọng, đu đủ, cam quýt,... vào thực đơn.
• Các thực phẩm giàu đạm: Giúp bổ sung dưỡng chất, cải thiện sức khỏe. Đạm có nhiều trong thịt đỏ, gan, trứng, hải sản,...
• Gừng: Giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm, giảm đau.

Phòng ngừa bệnh Brucella

Đặc hiệu

Để giảm nguy cơ mắc bệnh Brucella, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Tránh ăn uống các thực phẩm từ sữa hoặc sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng.
• Nấu thịt thật kỹ cho đến khi đạt nhiệt độ bên trong là trên 63 độ C và để yên trong ít nhất ba phút. Nấu thịt xay chín kỹ ở nhiệt độ 71 độ C. Nấu tất cả gia cầm ở nhiệt độ 74 độ C.
• Đeo găng tay trong quá trình làm việc nếu bạn là bác sĩ thú y, nông dân, thợ săn hoặc công nhân lò mổ.
• Nếu bạn làm việc trong phòng thí nghiệm, hãy xử lý tất cả các mẫu xét nghiệm trong điều kiện an toàn sinh học thích hợp.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh Brucella cho vật nuôi.

Tiêm vắc xin phòng bệnh Brucella cho vật nuôi

Không đặc hiệu

Một số phương pháp phòng ngừa chung các bệnh lây nhiễm bao gồm:

• Ăn chín, uống sôi.
• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi ăn, sau khi tiếp xúc với dịch tiết hoặc sau khi đi vệ sinh.
• Tìm hiểu các thông tin về những bệnh truyền nhiễm có tần suất xuất hiện cao tại địa phương bạn sinh sống.
• Tránh tiếp xúc với động vật không rõ nguồn gốc.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh Brucella

Bệnh Brucella có thể gây tử vong không?

Có. Tuy nhiên, số trường hợp tử vong vì bệnh Brucella là rất hiếm. Tỷ lệ tử vong do bệnh lý này là từ 1% đến 2% trong tất cả các trường hợp.

Bệnh Brucella ở người có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Có. Nhiễm khuẩn Brucella ở người có thể được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, một số biến chứng có thể gây ra tổn thương trên các cơ quan trong cơ thể kéo dài.

Bệnh Brucella sau khi điều trị có thể tái phát không?

Điều trị bệnh Brucella nhằm mục đích làm giảm các triệu chứng, ngăn ngừa tái phát bệnh và tránh các biến chứng. Người bệnh sẽ cần dùng thuốc kháng sinh trong ít nhất sáu tuần và các triệu chứng của bạn có thể không biến mất hoàn toàn trong vài tháng. Bệnh cũng có thể tái phát và trở thành mạn tính.

Bệnh Brucella có lây truyền qua đường tình dục không?

Không. Bệnh Brucella không được xem là bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD). Chỉ có một số ít trường hợp bệnh Brucella được ghi nhận có lây nhiễm qua quan hệ tình dục.

Tôi nên gọi cấp cứu nếu có các triệu chứng gì trong quá trình bệnh Brucella?

Hãy gọi cấp cứu ngay nếu người bệnh có các triệu chứng nghiêm trọng của bệnh hoặc biến chứng, bao gồm:

• Sốt cao trên 39,4 độ C;
• Đau bụng dữ dội;
• Thay đổi tri giác như ngủ gà, lú lẫn, hôn mê.